O nowelizacji obszernie pisze Instytut Badania Rynku Motoryzacyjnego Samar. Jak czytamy, opłaty za czas użytkowania infrastruktury (winiety) zostaną stopniowo wycofane w odniesieniu do pojazdów ciężkich na bazowej sieci TEN-T w ciągu 8 lat od wejścia dyrektywy w życie. Państwa członkowskie, które stosują wspólny system winiet (np. porozumienie o eurowiniecie), będą mieć dwa dodatkowe lata na jego adaptację lub zakończenie jego stosowania.
Przypomnijmy, że drogi objęte stopniowym wycofaniem eurowiniety to główne trasy, na których jeździ większość pojazdów użytkowych w tranzycie międzynarodowym. Państwa członkowskie będą mogły nadal stosować winiety na innych częściach swojej sieci.
Zwolnienia z wycofania eurowiniet będą możliwe w należycie uzasadnionych przypadkach, np. gdy gęstość zaludnienia jest niska lub gdy winieta dotyczy tylko odcinka drogi. Wyjątki trzeba będzie uprzednio zgłosić Komisji Europejskiej.
Hybrydowy system opłat dla pojazdów
Jak stanowi nowelizacja, państwa członkowskie będą też mogły ustanowić hybrydowy system opłat dla pojazdów ciężkich lub niektórych ich typów, łączący przebytą odległość, czas przejazdu oraz oba kryteria różnicujące (nowe: oparte na emisjach CO2 i dotychczasowe: oparte na klasach Euro). Taki system pozwoli na pełne wdrożenie zasad „użytkownik płaci” i „zanieczyszczający płaci”, a równocześnie da państwom członkowskim niezbędną elastyczność w tworzeniu własnych systemów opłat drogowych.
W nowym prawie utrzymana została podstawowa zasada pobierania opłat: państwa członkowskie zachowają swobodę, by niezależnie od siebie stosować opłaty za odległość i opłaty za czas korzystania względem różnych kategorii pojazdów: pojazdów ciężkich, pojazdów ciężarowych, autokarów i autobusów, lekkich pojazdów dostawczych, lekkich pojazdów użytkowych, mikrobusów i samochodów osobowych. Przykładowo państwo członkowskie będzie mogło postanowić, że nie będzie nakładać żadnych opłat na autobusy.
Przepisy dotyczące okresów ważności winiet przewidują, że korzystanie z winiet musi być również udostępnione na jeden dzień, tydzień lub 10 dni, lub oba te okresy. Państwa członkowskie będą mogły jednak ograniczyć korzystanie z winiety jednodniowej wyłącznie do celów tranzytu.
Bardziej ekologiczne opłaty drogowe
Pojawi się nowe unijne narzędzie, dzięki któremu opłaty infrastrukturalne i opłaty za korzystanie z infrastruktury pobierane od pojazdów ciężkich będzie można różnicować według emisji CO2. Różnicowanie to opierać się będzie na istniejących normach emisji CO2.
Początkowo system ten będzie mieć zastosowanie wyłącznie do największych samochodów ciężarowych, ale stopniowo będzie można go rozszerzać na inne typy pojazdów ciężkich. Będzie można go również regularnie dostosowywać do postępu technologicznego.
Tekst wprowadza zabezpieczenia, które mają zapewnić, by nie wynagradzać pojazdów hybrydowych dwukrotnie i by uniknąć ewentualnego dublowania kryterium CO2 z innymi instrumentami ustalania opłat za emisję tego gazu.
2 lata na dostosowanie przepisów
Opłaty za odległość i opłaty za czas użytkowania różnicowane według wpływu na środowisko będą mieć zastosowanie do samochodów dostawczych i mikrobusów od 2026 r., tam, gdzie będzie to technicznie możliwe.
Rada przyjęła stanowisko w pierwszym czytaniu. Akt musi teraz zostać przyjęty przez Parlament Europejski w drugim czytaniu, a następnie ukaże się w Dzienniku Urzędowym UE. Dyrektywa wejdzie w życie 20 dni po publikacji. Od momentu wejścia dyrektywy w życie państwa członkowskie będą miały 2 lata na transpozycję jej przepisów do przepisów krajowych.
Czytaj też:
Kierowcy TIR-ów w szoku. Zaczynają dostawać mandaty za wyprzedzanie